Deel I – Heb ik nu een slechte gewoonte of ben ik verslaafd?
Youlcee draait natuurlijk rond het idee dat je iets wilt veranderen. Je wilt iets bereiken of je wilt juist van een slechte gewoonte af. Maar hoe moeilijk is dat ” van een slechte gewoonte af te raken”? En als dit dan zo moeilijk is, ben je dan verslaafd. Wat is de impact van jouw verslaving?
Wat is een verslaving en wanneer ben je verslaafd?
Het woord verslaving wordt snel in de mond genomen. Maar wanneer ben je nu verslaafd? En is verslaving hetzelfde als hunkeren naar iets? En betreft het alleen verslavende producten of kan je ook aan andere zaken verslaafd raken? Om over een verslaving te spreken, moet er aan 6 criteria voldaan worden.
1. Probleem-Stress
Bij elke verslaving is er steeds een onderliggende probleem. Angsten spelen hier een cruciale rol. Denk aan angst om te falen, angst om niet rond te komen, niet aanvaard te worden. De angst om niet te kunnen vertellen wat je denkt, wat je gezien of meegemaakt hebt.
Door dit initiële probleem niet aan te pakken ga je jezelf onder druk zetten. Hierdoor ontstaat er stress. Je gaat jouw emoties langdurig onderdrukken omdat iets je niet lukt of omdat je niet jezelf kan zijn.
(voorbeeld: Je werkt hard en je durft je baas niet te vertellen dat het je teveel wordt. Je wilt echt laten zien dat je jouw werk wel aankan en je gaat daarom langer werken. Daarom ga je in de weekends jouw mails checken en werk je zo hard dat je op een bepaald ogenblik knapt. Je had het anders kunnen aanpakken, maar waarschijnlijk had je in de eerste plaats angst om als lui of onbekwaam aanzien te worden.
2. Onderdrukking
Deze stress is een directe aanslag op jouw immuunsysteem. De stress veroorzaakt een onbalans in jouw lichaam en geest en maakt je ziek. Jouw lichaam krijgt symptomen die op deze onbalans wijzen.
Bij een verslaving worden deze symptomen onderdrukt. Door de symptomen te onderdrukken, proberen we de problemen te onderdrukken. Maar door jouw probleem-stress naar de achtergrond te verbannen, los je natuurlijk niets op. Zo is een fles wijn drinken of kalmerende medicatie nemen een manier om de symptomen te onderdrukken, maar lost dit geen problemen op.
Het is juist belangrijk om op zoek te gaan naar de onderliggende reden voor jouw symptomen.
Waarom kan je niet meer eten of slaap je slecht? Wat is de reden voor jouw vermoeidheid of burn-out, jouw rusteloosheid of jouw irritatie? Waarom heb je een paniekaanval of voel je je leeg of eenzaam? Uiteindelijke betaal je voor het verdoven van deze symptomen een grote prijs. Je kan niet meer naar jouw lichaam luisteren.
(voorbeeld: je voelt je onzeker en je voelt je niet op jouw gemak in een groep. Je wilt iets om handen hebben om daar niet als een muurbloempje bij staan. Een sigaret is het perfecte excuus om je over jouw onzekerheid te heffen. Je gaat met anderen buiten meeroken. Het helpt je over jouw sociale zekerheid heen en het geeft je iets te doen. Het staat je toe van een vreemde aan te spreken. De sigaret onderdrukt het eenzame, onzekere of lege gevoel, het lost het niet op. (Extra tips over stoppen met roken )
3. Afhankelijkheid
Je kan zowel lichamelijk als geestelijk afhankelijk zijn. Deze zijn dikwijls aan elkaar gelinkt. Afhankelijkheid is het zich niet meer goed of prettig te voelen doordat jouw lichaam of geest naar iets verlangt.
Door een bepaalde stof niet meer te gebruiken of een bepaalde handeling niet meer te doen, krijg je ontwenningsverschijnselen.
(voorbeeld: als je afhankelijk bent van alcohol, dan zal je fysiek beginnen reageren eens je je dagelijkse portie niet meer inneemt. De ontwenningsverschijnselen kunnen sterk verschillen van een kater-gevoel, tot misselijkheid en braken naar hallucinaties en paranoia evolueren.
4. Dwangmatigheid
Dwang is een repetitieve mentale daad die tot doel heeft spanning of angst kwijt te raken. De dwang leidt niet tot een gevoel van plezier of bevrediging, maar tot een vermindering van spanning of stress. Doordat de verlichting van angst maar tijdelijk is, wordt de handeling eindeloos herhaalt .
Voorbeelden hiervan zijn dwangmatig eetgedrag (boulemia) dwangmatig drugsgebruik, een werk- of koopverslaving, het dwangmatig hebben van seksuele verkeer.
5. Gewenning
Bij een verslaving hoort dat je steeds meer nodig hebt om hetzelfde primair effect te bereiken. Het lichaam went aan de producten die je inneemt of de daden die je begaat, waardoor je stelselmatig meer gaat gebruiken. Dit kan ook van toepassing zijn op handelingen (zoals verslaving aan porno of gokken).
De handeling of het product die je stress verdooft, heeft steeds een dubbeleffect, waarbij het primaire effect teniet wordt gedaan door het secundaire effect. Jouw lichaam zal steeds proberen via zelfregulatie zichzelf in balans te houden. Daarom zal de euforie omslagen in somberheid, jouw energie eindigt als een grote vermoeidheid of je openheid resulteert in een isolement.
Voorbeeld: vroeger kwam je met een Energy Drankje toe om een nachtje door te doen. Om eenzelfde effect op te roepen, zit je nu gemiddeld aan 6 blikjes per dag. Je lichaam heeft steeds een grotere dosis nodig om eenzelfde effect op te roepen.
6. Zelfdestructie
Elke verslaving is ongezond en gaat ten koste van andere belangrijke zaken. Daarom is elke verslaving op termijn dodelijk. Dit geldt net zo goed als voor een game-verslaving als voor cocaïne gebruik of een alcoholverslaving.
Maar ook een verslaving “zoals door iedereen graag gezien te willen worden”, kan heel destructief zin. Door jezelf te verloochenen, door niet jezelf te zijn, leg je de druk zeer hoog. Je probeert jezelf weg te cijferen om anderen te behagen. Dit gaat ten koste van jezelf en zal zich op termijn wreken.
Om verslaafd te zijn moet je aan onderhevig zijn aan (de meeste van) deze 6 criteria. Soms moet je iets dieper graver om jouw situatie beter te kunnen analyseren. Aarzel niet om jouw huisarts te consulteren, als je last ondervindt of hulp nodig hebt bij jouw verslaving.
In een volgende artikel breiden we wat uit op de mogelijkheden om van jouw verslaving af te geraken.
Meer info rond verslavingen vind je op de websites van